16.6 : Leki uspokajające i nasenne: Barbiturany

Leki uspokajające i nasenne obejmują klasę leków, które działają na ośrodkowy układ nerwowy (OUN), łagodząc lęk, wspomagając relaksację i wywołując sen. Leki te działają poprzez wzmacnianie działania neuroprzekaźnika kwasu γ-aminomasłowego (GABA), co powoduje zmniejszenie aktywności neuronalnej. Barbiturany, podzbiór leków uspokajających i nasennych, po raz pierwszy zsyntetyzowanych pod koniec XIX wieku, są klasyfikowane na grupy o działaniu ultrakrótkim, krótkim, średnim i długim, w zależności od czasu trwania efektu. Kluczowy przedstawiciel tej klasy, fenobarbital, wykazuje unikalną strukturę składającą się z pierścienia pirymidynowego w rdzeniu, z dodatkowymi grupami fenylowymi i etylowymi. Barbiturany wzmacniają działanie GABA w receptorze GABA_A, co prowadzi do hiperpolaryzacji neuronów i zmniejszenia pobudliwości. Mogą również hamować aktywność pobudzających neuroprzekaźników, takich jak glutaminian. Terapeutycznie barbiturany wykazują działanie uspokajające, nasenne, przeciwdrgawkowe, znieczulające i rozluźniające mięśnie. W warunkach klinicznych stosuje się je w leczeniu takich schorzeń jak epilepsja, do indukcji śpiączki u pacjentów z urazami mózgu, a także jako leczenie drugorzędowe bezsenności, choć ze względu na profil bezpieczeństwa rzadko są stosowane w przypadku bezsenności. Benzodiazepiny i leki z grupy Z są preferowanym leczeniem bezsenności.

Barbiturany nie są pozbawione działań niepożądanych. Należą do nich senność, dezorientacja, depresja oddechowa i potencjalne uzależnienie fizyczne przy długotrwałym stosowaniu. Ponadto barbiturany mogą wchodzić w interakcje z innymi depresantami ośrodkowego układu nerwowego, takimi jak alkohol, zwiększając ich działanie i potencjalnie prowadząc do nasilenia sedacji lub depresji oddechowej. Barbiturany są silnymi induktorami enzymów CYP450; przyspiesza to metabolizm innych leków i zmniejsza ich skuteczność. W przypadku przedawkowania, barbiturany mogą powodować ciężką depresję ośrodkowego układu nerwowego, która może prowadzić do śpiączki lub śmierci. Leczenie przedawkowania zazwyczaj obejmuje opiekę wspomagającą i specyficzne odtrutki, takie jak wodorowęglan sodu, w celu przyspieszenia wydalania moczu.

Pomimo tych potencjalnych zagrożeń, barbiturany pozostają niezbędne w określonych scenariuszach klinicznych ze względu na ich silne działanie na ośrodkowy układ nerwowy. Chociaż barbiturany pozostają niezbędne w określonych przypadkach, ich stosowanie gwałtownie spadło ze względu na wysokie ryzyko uzależnienia i depresji oddechowej. Bezpieczniejsze alternatywy, takie jak benzodiazepiny i niebenzodiazepinowe leki uspokajająco-nasenne, oferują obecnie lepszy profil bezpieczeństwa.