18.4 : Leki na górne drogi oddechowe: Leki obkurczające błonę śluzową nosa

Leki obkurczające błonę śluzową nosa to klasa leków stosowanych głównie w celu złagodzenia zatkanego nosa, powszechnego objawu wynikającego z alergii, przeziębień, zapalenia zatok i innych infekcji górnych dróg oddechowych. Leki te działają poprzez aktywację receptorów ⍺-adrenergicznych, zwężając małe naczynia krwionośne w błonach śluzowych nosa. Działanie to powoduje otwarcie zatkanych przewodów nosowych, ułatwiając w ten sposób drenaż zatok i łagodząc zatkany nos.

Większość leków obkurczających błonę śluzową nosa jest łatwo dostępna bez recepty w różnych postaciach: spraye do nosa, krople do nosa i tabletki. Mogą być podawane miejscowo bezpośrednio do przewodów nosowych lub przyjmowane doustnie, w zależności od konkretnego leku i nasilenia objawów.

Leki obkurczające błonę śluzową nosa są powszechnie określane jako sympatykomimetyki, ponieważ są agonistami ⍺-adrenergicznymi, które naśladują efekty stymulacji układu współczulnego. Można je podzielić na dwie grupy na podstawie ich składu chemicznego: aminy sympatykomimetyczne (pochodne ꞵ-fenyloetyloaminy) i imidazoliny sympatykomimetyczne (pochodne imidazoliny). Aminy sympatykomimetyczne, takie jak epinefryna, fenylefryna i pseudoefedryna, wywierają wpływ na wiele receptorów, ale głównie działają na ⍺_1-adrenoreceptory. Z drugiej strony imidazoliny sympatykomimetyczne, takie jak oksymetazolina, nafazolina, tetrahydrozolina i ksylometazolina, wywierają wpływ na wiele receptorów, ale głównie działają na ⍺_2-adrenoreceptory.

Chociaż miejscowe leki obkurczające błonę śluzową nosa mogą zapewnić szybką, krótkotrwałą ulgę w zatkanym nosie, ich stosowanie powinno być ograniczone do nie więcej niż trzech kolejnych dni. Ma to na celu uniknięcie zjawiska znanego jako polekowy nieżyt nosa, w którym zatkanie nosa powraca lub nawet nasila się po odstawieniu leku. Miejscowe środki obkurczające błonę śluzową nosa mogą czasami powodować działania niepożądane, takie jak pieczenie, kłucie i suchość nosa, chociaż są one zazwyczaj łagodne i przejściowe.

Z kolei doustne środki obkurczające błonę śluzową nosa, mogą zapewnić dłuższą ulgę w zatkanym nosie. Jednak ponieważ są wchłaniane ogólnoustrojowo, doustne środki obkurczające błonę śluzową nosa mogą powodować ogólnoustrojowe działania niepożądane. Należy omówić je z pacjentami, zwłaszcza tymi z chorobami układu krążenia i niekontrolowanym nadciśnieniem, ponieważ środki te mogą powodować stymulację układu krążenia. Częste działania niepożądane obejmują nerwowość, tachykardię, nudności i bezsenność.