2.20 : Główne hormony i ich funkcje

Hormony, biochemiczne przekaźniki produkowane przez gruczoły dokrewne, są kluczowe w regulacji funkcji organizmu i utrzymywaniu homeostazy. Równowaga każdego hormonu jest kluczowa; nierównowaga może prowadzić do znacznych zaburzeń fizjologicznych. Główne hormony obejmują oksytocynę, kortyzol, epinefrynę, estrogen, testosteron, tyroksynę, hormon wzrostu, insulinę i glukagon.

Oksytocyna, produkowana w podwzgórzu i uwalniana przez przysadkę mózgową, odgrywa rolę w więziach społecznych, porodzie i laktacji. Jej hiposekrecja może utrudniać interakcje społeczne i reakcje na stres, potencjalnie przyczyniając się do takich stanów jak depresja. Nadmierne wydzielanie oksytocyny, chociaż rzadsze, może nasilać skurcze podczas porodu lub powodować nadaktywny odruch wypływu mleka podczas karmienia piersią.

Kortyzol, wydzielany przez nadnercza, reguluje stres, metabolizm i reakcje immunologiczne. Niedobór kortyzolu powoduje chorobę Addisona, objawiającą się zmęczeniem i osłabieniem mięśni, podczas gdy nadmierne wydzielanie prowadzi do zespołu Cushinga, charakteryzującego się otyłością, nadciśnieniem i wysokim poziomem cukru we krwi.

Epinefryna, również wydzielana przez nadnercza, zwiększa częstość akcji serca i produkcję energii w odpowiedzi na stres. Jej hiposekrecja może osłabić reakcję na stres, zagrażając przetrwaniu w ostrych sytuacjach, podczas gdy hipersekrecja może powodować uporczywe objawy stresu, takie jak przewlekły lęk i niewydolność serca.

Estrogen, produkowany głównie przez jajniki, jest niezbędny dla zdrowia reprodukcyjnego kobiet, wpływając na cykl menstruacyjny, gęstość kości i poziom cholesterolu. Gdy estrogen jest wydzielany na poziomie niższym niż normalny, może to prowadzić do nieregularnych miesiączek i zwiększonego ryzyka osteoporozy z powodu zmniejszonej gęstości kości. Z drugiej strony, nadmierne wydzielanie estrogenu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem raka piersi i macicy, co odzwierciedla krytyczną, ale delikatną rolę hormonu w rozwoju i replikacji komórek.

Testosteron, produkowany głównie przez jądra, jest związany z męskimi tkankami rozrodczymi, masą mięśni i kości oraz wzrostem włosów na ciele. Niedobór testosteronu może skutkować zmniejszeniem masy mięśniowej, upośledzeniem funkcji seksualnych i zmniejszeniem gęstości kości, co często prowadzi do osteoporozy. Ponadto może wpływać na stabilność nastroju i prowadzić do objawów depresyjnych. Z kolei nadmierna produkcja lub nadmierne wydzielanie testosteronu może predysponować osoby do takich schorzeń, jak powiększenie prostaty i jest powiązane ze zwiększoną agresją i zaburzeniami nastroju.

Gruczoł tarczowy, zlokalizowany w szyi, wydziela tyroksynę, która reguluje metabolizm, wzrost i rozwój. Niedoczynność tarczycy powstaje w wyniku niedoboru tyroksyny, co spowalnia metabolizm, powodując przyrost masy ciała i letarg. Natomiast nadmierne wydzielanie prowadzi do nadczynności tarczycy, charakteryzującej się zwiększonym metabolizmem, utratą masy ciała i nerwowością.

Hormon wzrostu, inny produkt przysadki mózgowej, reguluje wzrost i metabolizm. Niedobór tego hormonu u dzieci prowadzi do zahamowania wzrostu i niskiego wzrostu, podczas gdy nadmierne wydzielanie może skutkować gigantyzmem lub akromegalią, w której kości zwiększają się nienormalnie.

Insulina i glukagon, wydzielane przez trzustkę, współpracują ze sobą, aby kontrolować poziom glukozy we krwi. Niedobór insuliny lub oporność na nią powodują cukrzycę, charakteryzującą się wysokim poziomem cukru we krwi, podczas gdy nadmiar insuliny prowadzi do hipoglikemii, co wiąże się z ryzykiem uszkodzenia mózgu i drgawek.

Hormon szyszynki, powszechnie znany jako melatonina, jest wytwarzany przez szyszynkę, mały gruczoł dokrewny zlokalizowany w pobliżu środka mózgu. Melatonina jest kluczowa w regulacji rytmów dobowych organizmu, wpływając na cykle snu i czuwania oraz sezonowe rytmy biologiczne. Jest również zaangażowana w różne funkcje biologiczne, w tym modulację nastroju i wydajności układu odpornościowego. Niedobór melatoniny może prowadzić do zaburzeń snu, takich jak bezsenność, i może przyczyniać się do objawów sezonowego zaburzenia afektywnego (SAD) i niektórych rodzajów depresji. Z drugiej strony, nadmierne wydzielanie melatoniny jest mniej powszechne, ale może powodować nadmierną senność i zaburzenie rytmu dobowego, potencjalnie wpływając na funkcje poznawcze i stabilność nastroju. Oba stany podkreślają znaczenie zrównoważonego poziomu melatoniny dla utrzymania optymalnego zdrowia.