13.11 : Kwasy karboksylowe do estrów: przegląd estryfikacji katalizowanej kwasem (Fischera).

Reakcję estryfikacji Fischera opracował niemiecki chemik Emil Fischer w 1895 r. Jest to reakcja kondensacji kwasów karboksylowych i alkoholi w środowisku kwaśnym, w wyniku której powstają estry i woda.

Kwasy karboksylowe funkcjonalizowane hydroksylami podlegają wewnątrzcząsteczkowej estryfikacji Fischera z wytworzeniem laktonów. Cykliczne pięcio- i sześcioczłonowe laktony powstają spontanicznie.

Szybkość reakcji estryfikacji Fischera zależy w dużym stopniu od czynników sterycznych. Alkohole pierwszorzędowe najszybciej reagują z kwasami karboksylowymi, tworząc estry, podczas gdy alkohole trzeciorzędowe ulegają wolniejszej estryfikacji Fischera, tworząc alkenowe produkty uboczne.

Estryfikacja Fischera jest z natury powolną reakcją o niskiej wartości stałej równowagi i nigdy nie zostaje zakończona. Podczas reakcji zawsze ustala się równowaga między reagentem a produktem. W związku z tym wraz z otrzymanym estrem zawsze obecne są ślady nieprzereagowanego kwasu. Użycie nadmiaru alkoholu jako rozpuszczalnika kieruje równowagę w stronę produktu, zgodnie z zasadą Le Chateliera. Alternatywnie, usunięcie wody z mieszaniny reakcyjnej za pomocą aparatu Deana-Starka może również doprowadzić reakcję do końca.